Sportinnovator

"Een Living Lab is eigenlijk een experimenteerplek in de wijk waarin we samenwerken met (kennis)partners en de doelgroep," legt Dilene van Campen uit. Zij is het hoofd van kenniscentrum Faculteit Gezondheid, Sport en Bewegen van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) en actief als Labregisseur bij Living Lab De Spelende Mens, verbonden aan het Center of expertise Urban Vitality. "Dat geeft ons de ruimte om allerlei laagdrempelige experimenten uit te proberen, samenwerkingen te versterken en netwerken te vormen." 

Ouders als doel en middel
“In Living Lab De Spelende Mens focussen we ons op gezinnen en het thema gezond opgroeien”, verduidelijkt Van Campen. “We weten dat één van de belangrijkste beïnvloeders van de kinderen de ouders zijn. De aanname is dat het voor het hele gezin positief werkt als ouders zelf in beweging zijn, lekker in hun vel zitten en zich vitaal voelen. We bouwen samen een community op waarin we ouders centraal zetten. Zo organiseert de Living Labregisseur voor alle geïnteresseerden, professionals en ouders met kinderen op de school activiteiten rondom buitenspelen, gezonde voeding, verantwoord schermgebruik en andere zaken die erbij komen kijken om een kind gezond te laten opgroeien.”

Sportles onder schooltijd
Een van de krachtige oplossingen zijn sportlessen onder schooltijd. Samen met de lokale partners is een sportles ontworpen, afgestemd op de behoeften van de moeders. Team Sportservice Amsterdam (TSA) leverde de trainster, de Huizingaschool (STWT) de gymzaal. Van Campen: “Een sportles op school, onder schooltijd direct nadat de kinderen naar school zijn gebracht  voor vrouwen alleen werkt heel stimulerend. Zo voelen zij zich veilig en vertrouwd.”

Samen met het stadsdeel Nieuw-West, Gemeente Amsterdam, Samen Nieuw-West, de verschillende sportorganisaties (TSA, Sciandri en Sport Op Maat) ontstond de 'Alliantie Moeders in Beweging'. Van Campen: “Een samenwerkingsverband en netwerkverbinding waarbij het doel is om op meerdere plekken in Nieuw-West een community op te bouwen met bewegen als middel. Het is daarbij heel belangrijk om samen op te trekken met de doelgroep, met de uitvoerende partners en met beleidsmakers.” 

* Gemiddeld hebben de gezinnen in Nieuw-West 3 tot 5 kinderen. Zij zien dat hun moeder sport en gezonder leeft. Deze kinderen worden gestimuleerd om zelf te bewegen, worden meegenomen naar sportactiviteiten en groeien op in een gezonder gezin.
 

Vertrouwen als fundament
Het succes begon klein: met luisteren naar een kerngroep van vier moeders. "We hebben vooral het eerste half jaar geïnvesteerd in vertrouwen," vertelt Van Campen. "We komen vaak als beleidsmensen of onderzoekers van buiten een community binnen en willen dan iets voor elkaar krijgen. Terwijl je eigenlijk vooral moet luisteren naar wat er speelt en wat de doelgroep belangrijk vindt." Inmiddels zijn er twee lesdagen in de week en sporten er gemiddeld 15 tot 20 dames fanatiek mee. “Het is leuk om te zien dat het dus niet alleen een gezellig clubje is maar een actieve groep is ontstaan met grote impact op hun omgeving. Veel van deze moeders hebben gemiddeld 3 tot 5 kinderen. Grote gezinnen die je indirect meeneemt, omdat de moeders het belang van sport en bewegen en gezond leven veel meer uitdragen richting hun kinderen.”
 

Van bewegen naar empowerment
"Er ontstaat ook een stukje empowerment," legt Van Campen uit. "Sport kun je inzetten als doel, maar tegelijkertijd is het ook een heel belangrijk vehikel om te zorgen dat andere maatschappelijke issues besproken kunnen worden. Sommige moeders stromen door naar fietslessen of empowermentcursussen. Ze delen in vakanties sportmogelijkheden voor kinderen met elkaar. Het brengt ze mentaal rust, even een uurtje niet denken aan problemen en zorgen."

Over silo's heen
De grootste uitdaging? "Bewoners, beleidsmakers en lokale partners zitten in hun eigen silo of leef- en systeemwereld, in hun eigen tuintje," aldus Van Campen. “Juist daar moet je verder gaan dan de gebaande paden. Je vindt elkaar op andere terreinen, leert elkaar begrijpen en waarderen, zodat je beter samenwerkt. Buiten je silo kijken en samenwerken is de crux om systeemverandering teweeg te brengen. We proberen het systeem in beweging te brengen. De grote uitdaging is om te  zorgen dat het niet binnen één plek blijft, maar dat het breed gedragen wordt."

Mede dankzij de steun van Sportinnovator kon het netwerk opgebouwd worden en kon er worden geëxperimenteerd. "Je mag uitproberen, falen en er mag ook iets fout gaan. Dat is eigenlijk een nieuwe manier van werken. De verandering en impact die lokaal ontstaat, daar doen we het voor."

De hele buurt veroveren
Het doel is ambitieus: faciliteren dat op alle scholen in Nieuw-West een lokale community is waarin gezond opgroeien centraal staat. Ook het uitbreiden naar andere stadsdelen zoals Zuid-Oost heeft de aandacht. “Tegelijkertijd is Nieuw-West ongeveer zo groot als een middelgrote stad en het is een van de investeerwijken van Amsterdam”, besluit Van Campen. “Als we alle scholen in Nieuw-West kunnen bedienen, zou dat al een heel mooie prestatie zijn.”

“Binnen het Center of Expertise Urban Vitality (verbonden aan de HvA) werken we in de wijk aan het verkleinen van gezondheidsverschillen en het vergroten van kansen op gezondheid. Een complexe maatschappelijke uitdaging die vraagt om samenwerking met partners en de doelgroep, om zo het complexe systeem in beweging te krijgen. Het Moeders in beweging-concept is dus ook zeker iets wat we op andere plekken willen laten plaatsvinden in samenwerking met de partners.  Ook laat het concept zien dat de school een belangrijke basis is om in verbinding met de wijk en de partners te werken en in vertrouwen met de bewoners. Dat vraagt om een andere manier van werken: van binnenuit in plaats van bovenaf. De komende tijd gaan we aan de slag met een aantal opvoedthema’s, zoals sociale mediagebruik. Ook gaan we op de scholen die een Dynamische Schooldag implementeren aan de slag met de geleerde lessen vanuit de Spelende Mens.

We willen echt bijdragen om de ongelijkheid in gezondheid te verkleinen. We zorgen dat moeders toegang tot sportlessen hebben en als belangrijkste beïnvloeders van kinderen hun gezin stimuleren om gezond op te groeien."