In living labs, real life experimenteerruimtes, zijn in de afgelopen jaren op verschillende plekken in Nederland projecten opgezet om sport en bewegen te stimuleren. Het Living Lab Lingewaard is er daar een van. Om de impact van het lab te meten, liet het een onderzoek uitvoeren. In dit artikel lees je meer over de wijze waarop die meting is verricht en welke conclusies hieruit zijn getrokken. Een van die conclusies is, dat er bijna 100.000 additionele beweegminuten zijn gerealiseerd.
Het Living Lab Lingewaard startte in 2020 met het ontwikkelen van sportaanbod passend bij de wensen van de dorpsbewoners. Drie dorpskernen, Doornenburg, Haalderen en Gendt, fungeerden ieder als microlab. Het doel was om een dusdanig aantrekkelijk en innovatief aanbod te bieden dat de leefbaarheid zou toenemen.
Sindsdien zijn er verschillende pilots opgezet in samenwerking met onder andere buurtsportcoaches, gebiedscoördinatoren en beheerders van sportverenigingen en sportlocaties. De gemeente Lingewaard werkte daarbij nauw samen met de Academie Sport en Bewegen van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN). Input voor de pilots kwam vanuit de inwoners zelf. Het uitgangspunt voor Living Lab Lingewaard is om te werken vanuit en met de inwoners zelf. Hiervoor is de methodiek van inspiratieboeken gebruikt om in coronatijd op een innovatieve wijze wensen, dromen en ideeën van inwoners te verzamelen. Inspiratieboeken zijn plakboeken met blanco bladzijden om op te schrijven, tekenen, knutselen of plakken. Deze boeken gingen van deur tot deur. Mede op basis daarvan ontwikkelde initiatieven zijn een corona-sportprogramma voor kinderen, een pumptrack (een kruising tussen een BMX-baan en een skatepark) voor basisschoolkinderen en een ‘sportieve wandelgroep’.
Additionele beweegminuten als uitgangspunt
Wat is nu het maatschappelijk effect geweest van de door het Living Lab Lingewaard ontwikkelde initiatieven? Om hier antwoord op te krijgen, is vanuit het Sports & Economics Research Centre (SERC) van de HAN een onderzoek uitgevoerd. Het meten van leefbaarheid is uitdagend door de variëteit aan betrokken factoren en de subjectieve beleving hiervan. Daarom kozen de onderzoekers ervoor om de impact te meten aan de hand van het aantal extra beweegminuten die de activiteiten in de microlabs met zich brachten. Het idee hierachter is dat als sportbeoefening toeneemt, dit gunstig doorwerkt op de leefbaarheid. Sporten zorgt voor ontmoetingen binnen en tussen bevolkingsgroepen en generaties en kan bijdragen aan een groter gevoel van veiligheid. Ook kan het aanbieden van sport leiden tot een beter vestigingsklimaat voor inwoners. De onderzoekers hebben deze veronderstellingen zichtbaar gemaakt in het impactmodel in hun rapportage.
Bij het berekenen van het aantal additionele beweegminuten is geprobeerd een nulsituatie vast te stellen. Immers, sommige beweegminuten zouden ook zonder het Living Lab Lingewaard gemaakt zijn, bijvoorbeeld omdat iemand normaal gesproken elke dag zelf al een half uur wandelt. Gedurende een periode van ruim twee jaar, van juni 2020 tot 30 juni 2022, heeft de projectcoördinator (de ‘labregisseur’) registratiedata bijgehouden bij twee sportactiviteiten binnen het project. Het betrof het coronasportprogramma in Gendt en het ‘sportief wandelen’ in Haalderen. Steeds zijn het type activiteit, de deelnemersaantallen en -kenmerken en de duur geregistreerd. Deze registratie was ten tijden van corona ook verplicht gesteld door de gemeente. Op basis van een interview met de labregisseur is een ruwe schatting gemaakt van het deel van de beweegminuten dat al gemaakt zou zijn als de projecten er niet zouden zijn.
Daarnaast is een inschatting gemaakt van de beweegopbrengsten die te verwachten waren op de pumptrack in Gendt. In lijn met eerder onderzoek bij pumptracks in Gelderland, dat het gebruik hiervan in kaart heeft gebracht, is het gebruik van de pumptrack in Gendt geschat. In eerder Gelders onderzoek is met een sensor gemeten hoe vaak er iemand voorbijkwam op pumptracks en dat is vermenigvuldigd met het geschat aantal seconden dat het afleggen van de pumptrack kost. Gendt is uitgegaan van een voorzichtig schatting, en de gegevens zijn gecorrigeerd voor de omstandigheden in Gendt.
Voorzichtige conclusie
Door de gemeten beweegminuten en het door de labregisseur geschatte aantal minuten in de nulsituatie naast elkaar te leggen, kwamen de onderzoekers tot de conclusie dat er bijna 100.000 additionele beweegminuten zijn gerealiseerd binnen Living Lab Lingewaard. De meeste significante toename werd gemeten bij de pumptrack en het corona-sportprogramma. De eerste is toegankelijk en werd elke dag gebruikt. De tweede is georganiseerd in een periode waarin nauwelijks alternatieve sportbeoefening mogelijk was.
De onderzoekers concluderen dan ook dat het living lab een bijdrage heeft geleverd aan de leefbaarheid in deze kernen door extra bewegen en sporten mogelijk te maken. Er zijn extra beweegminuten gemaakt. Daarbij hebben kinderen en jongeren door hun deelname (mogelijk) een aantrekkelijke tijdsbesteding gevonden, terwijl de pumptrack wordt gezien als een aantrekkelijke aanwinst voor de buurt. De activiteiten hebben ook tot tal van ontmoetingen geleid, zowel onder kinderen als ouderen. Ook de betrokkenheid van vrijwilligers draagt hieraan bij.
Toch zijn de onderzoekers voorzichtig bij het trekken van harde conclusies. Het doel van het lab blijft immers moeilijk meetbaar en de gebruikte cijfers zijn deels gebaseerd op een schatting.
Zie ook: Impactrapportage living lab Lingewaard
Meer informatie
Wil je meer informatie over het Living Lab Lingewaard of het onderzoek? Mail naar labregisseur Sanne Cobussen: sanne.cobussen@han.nl of bel op 06-51362372.
