In 2016 meldden 121.000 mensen zich in Nederland met een sportblessure bij de spoedeisende hulp. Jaarlijks zijn er in Nederland 4,5 miljoen blessures die zorgen voor 5 miljard euro aan directe medische kosten. De helft van deze blessures is te voorkomen door goede begeleiding en zelfmanagement. Sportinnovator-centrum TU Delft Sports Engineering Institute en de VU Amsterdam zijn trekkers van het landelijke onderzoeksconsortium dat blessurevrij bewegen voor iedereen mogelijk wil maken. In dit onderzoeksproject gaan universiteiten, bedrijven en sportorganisaties samenwerken om het grote aantal sportblessures met behulp van technologie te verminderen. NWO geeft hiervoor een subsidie van 4 miljoen euro. Daarnaast investeren bedrijven en sportorganisaties samen 2,2 miljoen euro in het onderzoek.
Oververhitting
Tijdens hardlopen neemt de lichaamstemperatuur toe. Zo finisht 15% van de deelnemers aan de Zevenheuvelenloop, die afgelopen weekend plaatsvond in de omgeving van Nijmegen, bijvoorbeeld met een kerntemperatuur boven de 40 graden Celsius. Om gevaarlijke situaties eerder te herkennen kan de temperatuur van de huid en de kern worden gemeten door sensoren in de kleding, en bij hardloopwedstrijden met camerasystemen. Tijdens inspanning in hitte, zoals bij de aankomende Olympische Spelen in Tokyo, zouden preventieve maatregelen zoals een koelend vest gebaseerd op deze sensorinformatie, de lichaamstemperatuur kunnen reguleren.
Citius Altius Sanius
Het is een van de concrete (toekomstige) toepassingen uit het uitgebreide onderzoeksvoorstel Citius Altius Sanius (sneller, hoger, gezonder) dat recent, met een bedrag van 4 miljoen euro, is gehonoreerd door NWO Toegepaste en Technische Wetenschappen. Het voorstel gaat over het bevorderen van sportparticipatie, blessurepreventie en prestatieverbetering, zowel op amateur- als op topsportniveau. Dit gebeurt door informatie aan de sporter terug te koppelen via sensor- en data science-technologie en slimme feedbackapparatuur gebaseerd op psychologische kennis om het gedrag te beïnvloeden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een 24/7 monitoringssysteem dat hardlopers inzicht geeft in de optimale zwaarte van de training en het beste sportmoment van de dag of week, zodat blessures kunnen worden voorkomen.
Het onderzoek is een samenwerking van acht universiteiten en academische ziekenhuizen en zes hogescholen, die in het project gaan samenwerken met NOC*NSF, meer dan twintig bedrijven (waaronder Koninklijke Gazelle, adidas en Zilveren Kruis), meerdere sportbonden (zoals de KNVB, KNHB, KNSB en KNLTB), sportploegen (onder andere Team Sunweb), sportartsen en sportfysiotherapiepraktijken.
Hamstring
Er zijn drie onderzoekslijnen die de rode draad vormen bij Citius, Altius, Sanius. Ten eerste is dat sensortechnologie. Innovatieve en gemakkelijk te dragen sensoren (in sportkleding) en geavanceerde camera’s met real-time beeldverwerking, maken een inschatting van de mechanische en fysiologische belasting van de sporter. Voor voetbal en hockey is er bijvoorbeeld een speciale focus op hamstringblessures, die vaak door overbelasting ontstaan. In samenwerking met de KNVB wordt een speciaal kledingstuk ontwikkeld met sensoren die de beweging van de voetballer (of hockeyer) nauwkeurig vastleggen. Deze kleding hindert de speler niet en kan gemakkelijk worden gedragen bij trainingen en wedstrijden.
De twee andere onderzoekslijnen, naast het gebruik van sensoren, zijn dataverwerking en feedback. Programmaleider prof. Frans van der Helm (directeur van het TU Delft Sports Engineering Institute): ‘De gegeven informatie wordt daarbij toegespitst op de individuele sporter. Dit door zijn specifieke eigenschappen er bij te betrekken en effectieve, gepersonaliseerde feedback te geven. Met data science leggen we een link tussen de belasting en mogelijke blessures en geven we een individueel trainingsadvies.’
Vallende fietsers
Naast de drie hoofdlijnen zijn er zes specifieke projecten, gericht op sporten waar veel blessures voorkomen. De sensoren in het voetbal en hockey, het oververhitting-onderzoek en de 24/7 monitoring van hardlopers zijn voorbeelden van die projecten. Maar er is ook aandacht voor fietsveiligheid, zowel voor relatief langzaam fietsende ouderen als voor razendsnel afdalende professionele wielrenners. Er worden de komende jaren oplossingen ontwikkeld die de fiets stabiel houden bij hele lage snelheden, waardoor met name ouderen makkelijker op en af kunnen stappen. Profwielrenners krijgen feedback-informatie om veilig af te dalen.
Fitness
Met 3,1 miljoen beoefenaars is ook fitness en krachttraining zeer relevant in dit onderzoek. De meeste fitness-apparaten blijven op hun plek en zijn dus relatief gemakkelijk uit te rusten met krachtsensoren en camera’s die beweging opnemen. In combinatie met onder meer fysieke informatie (hartslag, enz.) en zelfs een inschatting van de gelaatstrekken (hoe zwaar heeft de sporter het?), is er een inspanningsadvies op maat te geven.
In coördinatiesporten als tennis en honkbal ten slotte, richt men zich op het voorkomen van elleboog- en schouderblessures. Dit bijvoorbeeld door een draagbare sleeve alsmede een krachtmeter in het racket, die samen informatie geven over belasting en beweging. Ook hier wordt weer feedback gegeven om de beweging te verbeteren en zo blessures te voorkomen.
Deelnemende Sportinnovator-centra en andere Partners
Deelnemende universiteiten en medische centra: TU Delft, TU Eindhoven, UMCG/Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit Leiden, VU Amsterdam, VUmc, AMC en het Radboud Universitair Medisch Centrum, tezamen met 6 hogescholen: Fontys Hogescholen, Haagse Hogeschool, Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool van Amsterdam, Hogeschool Arnhem-Nijmegen en NHTV Breda.
Deelnemende bedrijven/instanties: adidas, Borre, Bosch, Cinoptics, Dopple, Golazo Sports SX, Gemeente Amsterdam, Gemeente Eindhoven, Inmotio Object Tracking, InnoSportLab Sport & Beweeg!, IZI BodyCooling.com, Kenniscentrum Sport, Koninklijke Gazelle, ManualFysion, 2M Engineering, Motekforce Link, MyLaps, myTemp, NedCard, Noldus, NovioSens, Plux, Qualogy, Reade Rehabilitation, Sailing Innovation Centre, SWOV, Virtuagym en Zilveren Kruis.
Deelnemende sportvertegenwoordigers: Fit!Vak, International Tennis Federation, Stichting Nijmeegse Vierdaagse, NOC*NSF, KNBSB, KNVB, KNHB, KNLTB, Watersportverbond, Team Sunweb, Stichting Zevenheuvelenloop.
Perspectief
Elk jaar stelt het NWO-domein Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW) een onderzoeksbudget beschikbaar waarmee nieuwe, uitdagende onderzoeksprogramma’s binnen de toepassingsgerichte en technische wetenschappen worden ontwikkeld en gefinancierd. In deze ronde is 21 miljoen euro beschikbaar voor programma’s die passen binnen de 9 topsectoren. De programma’s worden mede gefinancierd door private partijen. Met het totaalbudget kunnen 74 promovendi en 25 postdocs de komende vijf tot zes jaar aan de slag.
Foto: Getty Images