Innovatie in de schijnwerpers: De tussenmeters in stroomkasten op sportpark Heihoef

In de openbare ruimte worden in Eindhoven stroomkasten aangepast en voorzien van een systeem van directe doorbelasting naar de klant, bijvoorbeeld voor markten en evenementen. Gebruikers kunnen middels een app virtueel meekijken met hun energieverbruik, zonder dat daar administratieve handelingen voor de gemeente aan te pas komen. Dat regelt namelijk een officiële netbeheerder. Alleen op het gebied van sport berekende de gemeente tot voor kort zelf de doorbelasting op energiekosten. ‘In 2013 ging iemand met een emmer vol met sleutels al die standen van die tussenmeters noteren’, schetst Michel Gies.

Hij is energiecoördinator bij de gemeente Eindhoven en houdt zich op het gebied van sport bezig met energiemanagement, onder andere met de doorbelasting van energie naar sportverenigingen toe. ‘Al die tussenstanden werden dan handmatig in een Exceltabel ingevoerd en op die manier berekende de gemeente hoeveel kilowattuur een vereniging op een veld in een jaar tijd gebruikt. Vervolgens ging er een factuur uit en die betaalde de verenigingen – en soms ook niet. Je moet je voorstellen, meerdere verenigingen delen bepaalde sportvelden. Halverwege het jaar verandert er nog weleens iets, wat veel effect heeft op de berekening van doorbelasting op energie. Daar waren dus vaak discussies over. Heel veel mensen waren met die administratie bezig, het was ook foutgevoelig.’

Meerdere vliegen in één klap

Sinds april 2018 vallen de afdeling Stadsbeheer en Sport in de gemeente Eindhoven onder dezelfde paraplu. Vanuit het markt- en evenemententerrein bestond het systeem van tussenmeters en een app al. Omdat de gemeente Eindhoven eigenaar is van twaalf sportparken, werd vanuit Stadsbeheer geopperd om deze techniek ook op het gebied van Sport toe te passen om op die manier veel tijd en discussie te besparen.

De gemeente besloot om met slimme meters te gaan werken en de kasten aan te sluiten op het netwerk van een officiële netbeheerder. Zo vernieuwde de gemeente eind 2019 op Sportpark Heihoef bij de aanleg van nieuwe velden de hele ondergrondse infrastructuur eruit en werd bij elk veld een hoofdaansluiting geplaatst. ‘Op die manier is de netbeheerder voor een heel groot deel verantwoordelijk voor de ondergrondse installatie, in plaats van de gemeente’, zegt Gies.

‘Dat was één verbeterslag die we hebben gemaakt, maar we sloegen meerdere vliegen in één klap. De gebruiker kan nu zelf de verlichting aansturen, dus ook dimmen of de helft van de veldverlichting uit laten om flink te besparen. Dat was een verbeterslag waar ik heel erg gecharmeerd van ben.’ Het specifiek sturen van veldverlichting is uniek op Sportpark Heihoef, omdat daar het systeem van Perfect Play wordt gebruikt.

‘Waar ik ook blij van word, is dat de kilowatturen nu direct worden gefactureerd’, gaat Gies verder. ‘De verenigingen krijgen in plaats van een jaarrekening nu per maand te zien wat zij verbruiken. Dat vind ik echt een flinke verbetering.’ Dat vindt ook Mark van Rooijen, beleidsadviseur Sport bij de gemeente. ‘In het verleden hebben we vaak meegemaakt dat een vereniging de factuur niet betaalde, omdat wij onvoldoende konden onderbouwen hoe een bepaald verbruik in elkaar zat’, schetst Van Rooijen. ‘Er ontstonden daardoor discussies. Wij gingen dan vervolgens met een vereniging in gesprek en moesten al die tabellen en berekeningen tevoorschijn halen. Uiteindelijk kwamen we er wel weer uit, maar het kostte onnodig veel tijd. Tijd die we met dit nieuwe systeem winnen.’

‘Iedereen wil de regie in handen hebben in wat hij koopt en in wat hij verbruikt’, vertelt Van Rooijen. ‘Men wil daar inzicht in hebben. Daar waar wij tien jaar geleden eigenlijk nooit de vraag kregen vanuit een vereniging hoe dat nou precies zat met een rekening, krijgen we nu continu die vraag. Je moet niet vergeten dat energiekosten een grote kostenpost is bij een vereniging. Gemiddeld tikt een voetbal- of hockeyvereniging zo’n 2500 euro per maand af aan energiekosten. Met die digitale meters hebben we een grote slag gemaakt. Vanwege de huidige wetten en regelgeving, maar ook door de klant bewuster te maken van hun verbruik, zodat ze kunnen sturen in hun energiekosten.’

Bewustwording van energieverbruik

‘Men wordt op deze manier veel bewuster van hun energiekosten’, vult Sjors van de Zanden aan. Hij is mede-eigenaar en technisch directeur van Orange Power Systems, waarmee de gemeente nauw samenwerkt. Orangepowersysteem mag door het toepassen van MID-gecertificeerde meters doorberekenen en factureren. ‘Het is een volledig geautomatiseerd systeem.’

‘Na de tweede helft volgt de derde helft vaak in de kantine, terwijl de verlichting op het veld onnodig staat brandt’, vervolgt Van de Zanden. ‘In het kader van de duurzaamheidsdoelstellingen die we met z’n allen beogen te behalen, werkt dit systeem als een steuntje in de rug. Men ziet real time in de app niet alleen wat er verbruikt wordt in kilowatturen, maar ook letterlijk de verbruikskosten. Dus diegene die het systeem heeft ingeschakeld en lekker aan de bar een biertje zit te nuttigen, ziet ondertussen het verbruik oplopen in de app en zal eerder de verlichting bewust uitzetten voordat de kosten onnodig hoog oplopen. Bovendien is er voldoende openbare verlichting op de sportparken aanwezig om prima te kunnen navigeren, daar heb je die grote schijnwerpers echt niet voor nodig.’

Open sportparken

De gemeente Eindhoven richt zich niet alleen op veldverlichting, maar in de toekomst ook op de verlichting bij andere voorzieningen op sportparken, zo laat Ruud Kierkels weten. ‘Denk hierbij aan de kantine en aan kleedruimtes’, zegt Kierkels, die senior beheerder is bij de gemeente op het gebied van openbare verlichting en installaties. ‘Dat zijn ook voorzieningen waarbij de verlichting beter gestuurd kan worden dan hoe het nu gebeurt. Dat kun je deels met lichtsensoren doen of door mensen er verantwoordelijk voor te maken. Op termijn zullen ook dat soort voorzieningen via dit systeem worden aangesloten. Dat is zeker van belang wanneer er meerdere gebruikers zijn op zo’n sportpark, zodat we een eerlijkere berekening kunnen maken op de energiekosten.’

Ook beleidsadviseur Sport Van Rooijen ziet de voordelen van het systeem. ‘Niet alleen in Eindhoven, maar in heel Nederland wordt gesproken over ‘open sportparken’’, legt hij uit. ‘Dat betekent in feite dat wanneer een sportpark niet door een vereniging wordt gebruikt, de rest van de stad daar ook gebruik van kan maken. De sportparken zijn immers maatschappelijke voorzieningen. Stel dat er op dat soort momenten energie wordt gebruikt, ontstaat er discussie over de energierekening met de vereniging die op dat moment niet op het veld stond. Dat voorkom je met dit systeem.’

Veldverhuur wordt gekoppeld aan systeem

In de toekomst wordt de veldverhuur gekoppeld aan het nieuwe systeem. ‘Dat betekent dat je alleen de verlichting aan kunt zetten op het moment dat je een veld gehuurd hebt’, vertelt Van Rooijen. ‘Het is allemaal nog heel nieuw, voor ons en voor de verenigingen. We zitten vooraan in het traject dat allemaal net pas is opgeleverd, dus dat moeten we nog inregelen in het systeem.’

Het is volgens Van de Zanden mogelijk om de verhuur te koppelen via hun app. ‘Wij kunnen bepaalde voorwaarden instellen dat je pas de verlichting op bijvoorbeeld veld 3 kunt aanzetten nadat je ook het veld hebt gehuurd. Op dit moment staan er geen enkele voorwaarden in de app, dus in principe kan iedereen de verlichting op sportpark Heihoef aanzetten. Maar dan krijg je daar ook de rekening van’, voegt de technisch directeur van Orange Power Systems er snel aan toe. ‘Als je het nu leuk vindt om die verlichting overdag aan te zetten dan is dat prima, maar dan mag je ook zelf de rekening betalen. Dat zou een ontzettend domme actie zijn.’

Heeft u hulpvragen?

Gemeenten die de tussenmeters ook graag op hun sportparken willen aansluiten, mogen contact opnemen met Orange Power Systems (https://orangepowersystems.nl/) en de gemeente Eindhoven. Ook Gies en Kierkels stellen zich beschikbaar om voorlichting te geven. Om hen te kunnen bereiken kunt u mailen naar m.gies@eindhoven.nl of r.kierkels@eindhoven.nl.