‘Naast thuis en school zien wij sport als de derde opvoedplek voor kinderen’

Sinds november 2022 is het Jeugdsport Innovatiecentrum (JIC) een officieel Sportinnovatiecentrum. Het JIC bouwt voort op jarenlange ervaring en onderzoek aan de onderwijsinstelling Hogeschool Windesheim. Bas Schutte is manager Innovatie en Ondernemen van de Calo binnen Hogeschool Windesheim. ‘Naast thuis en school zien wij sport als de derde opvoedplek voor kinderen. Een plek waarin onze kinderen recht hebben op een uitdagend en veilig leerklimaat met een goede sportcoach. Dit is namelijk niet vanzelfsprekend. Jongeren haken regelmatig af als het om sportverenigingen gaat en sportcoaches voelen zich niet capabel. Met het JIC willen we daarom een bijdrage leveren aan de innovatie en professionalisering van de jeugdsport.

Het JIC richt zich op het innoveren van de sportactiviteit zelf in plaats van het gebruiken en ontwikkelen van nieuwe technologieën en materialen zoals klapschaatsen, hardloopschoenen met carbon in de zool en aerodynamische schaatspakken. Schutte: ‘Dit doen we aan de hand van game design: we ontwerpen en testen nieuwe ideeën en doen op basis daarvan aanbevelingen. Hieruit ontstaan soms compleet nieuwe activiteiten, maar ook varianten op bestaande sporten. We vinden het belangrijk dat de essentie van de sport hoe dan ook overeind blijft. Bij voetbal, hockey en basketbal is dat bijvoorbeeld doelpunten maken bij de tegenstander via samenspel. Binnen dat gegeven ontwerpen we zodat de hoofduitdaging van het spel herkenbaar blijft voor de jeugd.’

Samenwerken met PEC Zwolle

Het onderzoek dat het JIC uitvoert binnen de jeugdsport is divers. Schutte: ‘Ons onderzoek richt zich bijvoorbeeld op het gebruik van videobeelden om tactische situaties te bespreken, op de ontwikkeling van nieuwe spelvormen die passen bij de eigenschappen, de veiligheid en motivaties van kinderen, op het kijken en analyseren van coaches en docenten en op het innoveren van de zwemles van de toekomst. Ook het gebruik van nieuwe technieken, zoals ledverlichting op sportvloeren (interactieve sportvloer) komt voorbij. Steeds is het doel om de sport voor kinderen zo aantrekkelijk en leerrijk mogelijk te maken’

Als voorbeeld noemt Schutte een samenwerking met voetbalclub PEC Zwolle. ‘De vraag die centraal stond is hoe de jeugdspelers op de best mogelijke manier kunnen worden getraind. Trainers gaan er vaak van uit dat spelers beter worden dankzij de met zorg opgestelde trainingen en goed uitgedachte coaching. Ons onderzoek heeft geleid tot een boek, Ontdekkend leren voetballen, waarin we ingaan op de kracht van zelf ontdekken in de training in plaats van dat een trainer alles voorkauwt. De door ons ontwikkelde spelvormen dragen bij aan zo’n manier van trainen. Het onderliggende idee is dat jeugdspelers hierdoor sneller beter worden en met meer plezier op het voetbalveld staan. Iets dat niet alleen voor toptalenten, maar ook voor jeugdsportcoördinatoren, hoofd jeugdopleidingen en vrijwillige clubtrainers van amateurclub relevant is.’

Aantrekkelijke elementen uitvergroten

Een ander recent project is een vraag van het Nederlandse Handbal Verbond (NHV). Schutte: ‘Sportbonden beseffen steeds beter dat innovatie van het jeugdsportaanbod essentieel is om hun leden aan de sport te blijven binden. Daarnaast vragen ze zich voortdurend af of de huidige aanpak van trainen en de huidige competitievormen wel de beste zijn om jeugd op een plezierige wijze beter te maken in sport. Om handbal een positieve impuls te geven, is uit de samenwerking met de NHV het nieuwe sportspel Jumpshot Handball ontstaan voor scholen en handbalverenigingen. In dit spel, waarbij twee teams van twee het tegen elkaar opnemen, zijn aantrekkelijke elementen van de handbalsport uitvergroot. Hoog springen en scoren bijvoorbeeld. Naast een nieuwe spelvorm ontwikkelen en selecteren we met partners bijpassend materiaal om de sport zo dynamisch en attractief mogelijk te maken.’

Ook met de Nederlandse Volleybal Bond (Nevobo) en de Koninklijke Nederlandse Zwembond (KNZB) sloeg het JIC de handen ineen. Steeds vindt er een analyse plaats van het huidige aanbod en worden er nieuwe, dynamische spelvormen ontwikkeld voor het aanleren van de betreffende sport voor kinderen. ‘Het spel is geen opeenstapeling van losse vaardigheden die een kind later mogelijk nodig heeft, maar bouwt juist aan spelvormen waar functionele vaardigheden uit voortvloeien’, licht Schutte toe. ‘Plezier maken en leren gaan dus hand in hand.’

Alhoewel het JIC al diverse projecten op poten heeft gezet, ziet Schutte nog kansen. ‘Met name voor de jeugd is er veel te winnen door het innoveren van het sportaanbod. Wanneer kinderen beter in staat zijn om op een speelse en prettige manier hun sport onder de knie krijgen, dan verwachten we dat ze ook langer bij de sport betrokken blijven. Dit vraagt naast spelinnovatie zeker ook sociale innovatie. Jeugdsport is een vak waarin het gaat om het vinden van de juiste mix in pedagogisch, methodisch en didactisch maatwerk. Niet alleen in theorie, maar vooral in de praktijk.’

Meer informatie

Kijk hier voor meer informatie over het Jeugdsport Innovatiecentrum. In januari 2023 besteden we meer aandacht aan het thema Sport en Jeugd.